Özgül Fobi Nedir?
Özgül fobi, nesnelerden ya da bazı durumlardan kaynaklı mantık dışı, sürekli korku duyma halidir. Korkulan nesne ile karşılaşınca kontrolünü kaybetme, paniğe girme, bayılma gibi sonuçlardan kaygı duyma şeklinde de kendisini gösterebilir. Kaygı belirtileri algılarımızı düşüncelerimizi, duygularımızı, bedenimizi ve davranışlarımızı etkiler. Kişiden kişiye değişiklikler olmakla birlikte, kaygıya neden olan nesne veya eylemle karşılaşan kişide gerçekten korkulacak bir durum ve tehlike karşısında ortaya çıkan belirtiler görülür: kalp atışı hızlanır, nefesi daralır, titreme/terleme, uyuşma/karıncalanma, baş dönmesi, bayılma hissi ve sık sık idrara gitme isteği gözlemlenebilir.
Korkuyu başlatan nedenler esas alınarak 5 tip özgül fobi tanımlanmaktadır.
Durumsal Tip: Toplu taşıma araçlarında bulunma, tüneller, köprüler, asansörler, uçak yolculuğu, araba kullanma gibi durumlardan korkma. En sık çocuklukta ve yirmili yaşların ortalarında görülür.
Doğal Çevre Tipi: Fırtına, yüksek yerler, su gibi doğal koşullardan korkma. Genellikle çocuklukta başlar.
Kan-enjeksiyon-yara Tipi: Kan, yara, enjeksiyon ya da tıbbi müdahalelerden korkma. Hastaların çoğunluğu bu gibi durumlarla karşılaştıklarında bayılırlar. Korku nedeniyle müdahaleden kaçınma, diş ya da beden sağlığının bozulmasına neden olabilir.
Hayvan Tipi: Hayvan ya da böceklerden korkma. Genellikle çocuklukta başlar.
Diğer Tip: Tıkanıp boğulmaktan, soluğunun kesilmesinden, kusmaktan ya da hastalığa yakalanmaya yol açabilecek durumlardan, yüksek ses ya da masal kahramanlarından korkma.
Özgül Fobi Sebepleri Nelerdir?
Özgül fobiye neyin sebep olduğu tam olarak net belli olmamak ile birlikte biyolojik, psikolojik ve çevresel sebeplerin etkisi olduğu düşünülmektedir.
Tedavisi Nedir?
Davranış terapisinin bir biçimi olarak maruz bırakma terapisi, özgül fobilere yönelik bilinen en iyi tedavi yöntemidir. Fobik korku yaratan uyarıcıya karşı terapistin kontrolünde maruz bırakılma uygulanır. Danışan aşamalı olarak durumla yüzleştirilir. Süreçte kişiler, korkunun geri çekilmesine yetecek bir süre boyunca yüzleşmeye teşvik edilir. Bilişsel tekniklerin tek başına uygulandığı çalışmalar ise genel maruz bırakma kadar etkili değildir. İlaç tedavileri de özgül fobi çalışmaları için tek başına yeterli olmamaktadır.