Yeme Bozukluğu Nedir?
Yeme bozuklukları, yeme davranışı ve yemekle ilgili duyguların ve düşüncelerin bireye ciddi boyutlarda rahatsızlık vermesiyle ortaya çıkar. Yeme bozuklukları anoreksiya nervoza, bulimia nervoza ve son yıllarda tanımlanan tıkınırcasına yeme bozukluğu gibi psikiyatrik hastalıkların içinde yer aldığı bir tanı grubudur. Bu hastalıklar ruhsal kaynaklıdır ve bedensel belirtiler ön planda gibi görünse de ciddi ruhsal sorunlarla birliktedir.
Yeme Bozukluğu Neden Olur?
Diyet yapma davranışı, yeme bozukluklarının gelişimine yol açan ortak uyarıcıdır. Kişinin yiyeceklere, kiloya ve görünüşe aşırı derecede takıntılı olma durumunun; sağlığına, ilişkilerine ve günlük aktivitelerine ters etki yapma derecesine kadar gitmesine neden olmaktadır. Anoreksiya nervoza için en riskli yaşlar 14 -15 yaşlarıdır. Genelde ergenlik döneminde başladığı bildirilir ancak çok ender de olsa 9 yaşında ve menopoz sonrası kadınlarda başladığı bildiren çalışmalar vardır. Bulimiya nervoza için ise tipik başlangıç 18-19 yaş arasıdır.
Anoreksi Nevroza
Kendi kendine aç kalarak ve bazen tasfiye yapmak yoluyla aşırı kilo kaybetmektir. Tasfiye yapmak; kusmak, müshil kullanmak ve aşırı egzersiz yapmayı içerir.
Belirtileri ise şunlardır:
Normal kiloyu korumayı reddetmek
Kilo almaktan aşırı derecede korkmak
Kilo ve vücut şekliyle takıntılı şekilde meşgul olmak
Menstürasyon (adet) dönemlerinin kaybolması
Çarpıtılmış vücut görünüşü
Bulimia Nevroza
Aşırı yemek ve sonrasında gizli olarak yapılan kusma evreleri olarak tanımlanmaktadır. Kişinin kilosu düşükten ortalamanın üstüne doğru değişebilir; bu yüzden tanı koymak zordur.
Belirtileri ise şunlardır:
Devamlı yemek ve kusmak
Gıda alımını kontrol edememek
Atıştırdıktan sonra kusma yada kendi kendine kusmak, diyet hapları ve müshil kullanmak, aşırı egzersiz yapmak ve aç kalmak
Kilo ve vücut şekliyle takıntılı şekilde meşgul olmak
Bazı insanlarda anoreksi (iştah kaybı) ve bulimia belirtileri bir arada görülmektedir. Bu insanlar, aşırı yemeyle ya da kusmadan atıştırmayla meşguldürler. Bu kişiler yeme alışkanlıklarından önemli derecede rahatsız olmakla beraber, obezlik sınırına kadar kilo alabilirler. Birçok insanda hem anoreksi hem de bulimianın belirtileri vardır. Erkekler daha çok aşırı egzersizle kilo kaybetmeye meyillidirler.
Yeme Bozukluğu Tedavisi
Yeme bozuklukları, ruhsal ve fiziksel sağlığın arasındaki ayrılmaz bütünleşik bağı göstermektedir. Fiziksel sağlığın sürekli olabilmesi için ruhsal durumun da düzeltilmesi gerekir, aynı durum tersi için de geçerlidir. Bu yüzden Anoreksiya Nervoza hastalarını tedavi etmenin ilk adımı kilonun sağlıklı bir düzeye getirilmesi; Bulimiya Nervoza hastalarında ise ilk adım yeme ve kusma nöbetlerinin engellenmesidir. Ancak bu tedavide yol alabilmek için öncelikle kişinin hasta olmasına sebep olan veya hastalığını kötüleştiren, altta yatan duygusal sorunları çözmek gerekir.
Yeme bozuklukları olan kişilerin, hastalıklarını tetikleyen düşünceler, duygular ve davranışlar hakkında bilgi edinmesi ve anlaması için mutlaka psikoterapi gereklidir. Aynı zamanda, psikoterapi ile beraber bazı ilaçların kullanımının ve beslenme danışmanlığının bu hastalığın tedavisinde etkinliği gösterilmiştir. Yeme Bozukluklarının tedavisinde psikiyatrik tedavi gerekli olup, beslenme danışmanlığı ve psikoterapi programlarının beraber yürütülmesi oldukça önemlidir.